ارزیابی نقش اعتبارات بانکی بهسازی مسکن در مقاوم سازی مسکن روستایی مطالعه موردی: دهستان ده پیر شمالی شهرستان خرم آباد

در نواحی روستایی کیفیت نامناسب و عدم استحکام سازه¬های روستایی با توجه به سانحه¬خیزی عمومی کشور، موضوع بهسازی و نوسازی خانه¬های روستایی را طی دو دهه اخیر به میان کشیده و بهسازی مسکن روستایی از برنامه¬های ثابت دولت در نواحی روستایی شده است. براساس قانون برنامه توسعه چهارم، آیین-نامه اعطای تسهیلات مسکن و نوسازی و بهسازی مسکن روستایی، مجموعه¬ای از اقدامات در نواحی روستایی در زمینه بهسازی و مقاوم¬سازی خانه¬های روستایی صورت گرفته که از نظر حجم و گستردگی اقدامات و نهادسازی¬های مربوط به آن، بسیار وسیع¬¬تر از اقدامات صورت گرفته تا سال¬های پیش از برنامه چهارم بوده است. این اقدامات که عمدتا با تولی¬گری و هدایت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی صورت گرفته، شامل ایجاد نظام فنی روستایی، صدور پروانه ساخت، آموزش بناهای محلی، اعطای تسهیلات بهسازی و نوسازی مسکن روستایی و تسهیلات قرض الحسنه بهسازی مسکن روستایی و بازسازی واحدهای مسکونی آسیب¬دیده از حوادث قهری بوده است. اقدامات صورت گرفته با هدف دستیابی به مقاوم¬سازی بناهای روستایی و افزودن بر دارایی واحدهای مسکونی بادوام در نواحی روستایی بوده است( شکوری، عسگری،1391،122 ). ضرورت این تحقیق از آنجا ناشی می¬شود که، در دهستان ده¬پیر شمالی از آغاز شروع این طرح تا پایان سال 1392 تعداد 798 واحد مسکونی از طریق اعطای این اعتبارات نوسازی شده¬اند و به نظر می¬رسد که اعطای اعتبارات بهسازی مسکن توانسته است که در سطح این دهستان تغییرات محسوسی را در بافت و کالبد واحدهای مسکونی خانوارهای روستایی ساکن در این دهستان ایجاد کند-اهدافی را که لزوم انجام این تحقیق در روستاهای دهستان ده¬پیر در شهرستان خرم¬آباد دنبال می¬کند را می-توان به صورت موارد زیر خلاصه کرد : 1- تشریح نقش اعتبارات در بهسازی مسکن روستایی 2- شناخت عوامل موثر در میزان استفاده از این اعتبارات 3- شناخت موانع موجود بر سر راه استفاده از این اعتبارات 4- میزان اثرگذاری این اعتبارات در مقاوم سازی مساکن روستایی روش تحقیق در تحقیق حاضر توصیفی _ تحلیلی می¬باشد. جمع¬آوری اطلاعات و دادهها مورد نیاز در دو بخش انجام گرفته است. بخش اول مربوط به جمع¬آوری مبانی نظری موضوع و سوابق انجام تحقیقات صورت گرفته پیشین بوده که به روش¬های کتابخانه¬ای، جستجوی اینترنتی، مجله¬های علمی و پژوهشی، مطالعه اسناد و مدارک و آمارها و گزارش¬های سازمان¬های مختلف انجام شده است، بخش دوم به روش پیمایشی( جمع¬آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه) صورت پذیرفته است. پرسشنامه مورد استفاده از چهار بخش تشکیل شده است. بخش اول شامل طراحی گویه¬های برای سنجش اعتبارات بهسازی مسکن می¬باشد که تعداد 11 گویه می¬باشد. بخش دوم پرسشنامه شامل یک سری از گویه¬های عینی می¬باشد که برای سنجش مقاوم¬سازی مسکن طراحی شده¬اند. بخش سوم پرسشنامه نیز شامل 12 گویه برای عوامل فنی _ اقتصادی می¬باشد که برای سنجش این عوامل طراحی شده¬اند و سرانجام بخش چهارم پرسشنامه که شامل 23 گویه برای سنجش عوامل فرهنگی _ اجتماعی اعتبارات بهسازی مسکن می¬باشند. پرسشنامه در بین سرپرستان استفاده کننده از اعتبارات بهسازی مسکن در 10 روستایی نمونه پخش شده و تکمیل گردیده است. مطالعه صورت گرفته در دهستان ده¬پیر شمالی نشان می¬دهد که ارائه اعتبارات بهسازی مسکن توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی توانسته است که در دهستان مزبور تغییرات محسوسی را در بافت و کالبد سگونتگاه-های این روستا ایجاد کند. ارائه این اعتبارات توانسته است در شاخص¬های مسکن روستایی همچون عمر واحد مسکونی، اسکلت واحد مسکونی، سازه واحد مسکونی، مصالح¬بکار رفته درسقف، سازه سقف واحدمسکونی، پی واحد مسکونی تغییرات محسوسی را ایجاد کند. میزان دوام شاخص¬های مسکن روستایی بعد از ارائه این اعتبارات نسبت به قبل از استحکام بیشتری برخوردا شده¬اند. همچنین یافته¬های تحقیق صورت گرفته، نقش عوامل فرهنگی _ اجتماعی و عوامل فنی _ اقتصادی را در مقاوم سازی مسکن روستایی متفاوت می¬داند، بطوریکه عوامل فرهنگی _ اجتماعی بیش از عوامل فنی _ اقتصادی در مقاوم¬سازی و بهسازی مسکن روستایی و در نتیجه در میزان رغبت و استقبال خانوارهای روستایی در استفاده از اعتبارات بهسازی مسکن روستایی نقش دارند. در کل اعتبارات بهسازی مسکن روستایی عامل مهمی در تغییر کالبد مسکن روستایی بوده و کالبد مسکن روستایی را از دوام و مقاومت بیشتری برخوردار کرده است. یافته¬های این تحقیق با یافته-های دیگر تحقیقات صورت گرفته از جمله یافته¬های که توسط ( علی شکوری و نقی عسگری ) به دست آمده است همسویی دارد. آنان در ارزیابی عملکرد برنامه¬های مسکن روستایی و تأثیر آن بر کیفیت ساخت و ساز مناطق روستایی در برنامه چهارم ( هرمزگان ) به این نتیجه دست یافته¬اند که ارائه اعتبارات در بالا بردن کیفیت ساخت و ساز مسکن روستایی استان بسیار موثر بوده¬است. همچنین یافته¬های تحقیق با یافته¬های ( رحمانی و کاویانی ) که نقش اعتبارات بهسازی را در نوسازی و بهسازی مسکن روستایی موثر می¬دانند همسو بوده است. علاوه بر این یافته¬های این تحقیق با یافته¬های تحقیق صورت گرفته توسط (عنابستانی، شایان و بنیاددشت ) که اعطای اعتبارات بهسازی مسکن روستایی را در تغییر الگوی مسکن در روستاها مورد مطالعه موثر دانسته¬اند دارای همسویی بوده است. و همینطور با یافته¬های تحقیق صورت گرفته توسط ( یگانه، عباسی، چراغی ) که بیشترین اثرات اعطای اعتبارات را در کالبد مسکن روستایی دانسته¬اند همخوانی و همسویی دارد. و درنهایت با یافته¬های تحقیق (قدیری معصوم و سراسکانرود) که معتقدند دولت با تدوین استانداردهای لازم فنی گام مهمی در راستایی افزایش استحکام ساختمان¬¬های روستایی برداشته شده است هماهنگی دارد.